Cechy i formy demokracji w Polsce

Konstytucja RP wyróżnia się następującymi cechami:

1. Szczególna treść $materia konstytucyjna$
2. Szczególna moc prawna
3. Szczególna forma

Vocabulary: Materia konstytucyjna odnosi się do najważniejszych zasad funkcjonowania państwa zawartych w konstytucji.

W Polsce funkcjonują dwie główne formy demokracji:

1. Demokracja bezpośrednia: Referendum Plebiscyt Inicjatywa ludowa
2. Demokracja pośrednia $przedstawicielska$

Example: Przykładem demokracji bezpośredniej w Polsce było referendum akcesyjne do Unii Europejskiej w 2003 roku.

Prawa wyborcze w Polsce dzielą się na czynne $prawo do głosowania$ i bierne $prawo do kandydowania$. Wybory w Polsce charakteryzują się czterema przymiotnikami: powszechność, równość, bezpośredniość i tajność głosowania.

Highlight: W Polsce stosuje się dwa systemy wyborcze: większościowy $np. wybory do Senatu RP$ i proporcjonalny $np. wybory do Sejmu RP$.

Sejm RP i Senat RP - struktura i funkcjonowanie

Polski parlament składa się z dwóch izb:

• Sejm RP $460 posłów$
• Senat RP $100 senatorów$

Quote: "Art. 10 Konstytucji RP stanowi, że ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej."

Ważne organy parlamentu to:

• Zgromadzenie Narodowe $wspólne posiedzenie Sejmu i Senatu$
• Konwenty Seniorów
• Prezydium Sejmu RP i Senatu RP

Definition: Immunitet parlamentarny to ograniczenie odpowiedzialności prawnej posła lub senatora ze względu na posiadany mandat.

Kadencja parlamentu może zostać skrócona w określonych przypadkach, co skutkuje jednoczesnym skróceniem kadencji obu izb.

Highlight: Prawa i wolności człowieka są gwarantowane przez Konstytucję RP i stanowią fundament demokratycznego państwa prawa.

Prezydent RP - wybory i kompetencje

Prezydent RP jest wybierany w wyborach powszechnych, bezpośrednich, w systemie dwuturowym. Od 1989 roku urząd ten pełnili kolejno: Wojciech Jaruzelski, Lech Wałęsa, Aleksander Kwaśniewski, Lech Kaczyński, Bronisław Komorowski i Andrzej Duda.

Vocabulary: Prerogatywy to osobiste uprawnienia głowy państwa, które nie wymagają kontrasygnaty.

Najważniejsze prerogatywy Prezydenta RP obejmują:

• Inicjatywę ustawodawczą
• Weto ustawodawcze
• Występowanie z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego

Highlight: Prezydent RP ponosi odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji RP, ustawy lub popełnienie przestępstwa.

Example: Pierwsza Konstytucja Polski z 1791 roku, znana jako Konstytucja 3 maja, była pierwszą w Europie i drugą na świecie nowoczesną konstytucją pisaną.

Organy parlamentarne i immunitet

Ta strona przedstawia informacje o organach parlamentarnych oraz immunitecie parlamentarnym. Omówiono następujące zagadnienia:

1. Konwenty Seniorów - organy zapewniające współdziałanie klubów i kół parlamentarnych. W ich skład wchodzą marszałek, wicemarszałkowie oraz przedstawiciele ugrupowań parlamentarnych.
2. Prezydium Sejmu RP i Senatu RP - tworzą je marszałkowie oraz wicemarszałkowie.

Definition: Prezydium Sejmu ustala plan pracy posłów, rozstrzyga kwestie sporne zgodnie z regulaminem i organizuje współpracę między komisjami sejmowymi.

3. Prezydium Senatu - ma węższy zakres kompetencji niż Prezydium Sejmu, ponieważ plan pracy senatorów ustala marszałek.
4. Immunitet parlamentarny - ograniczenie odpowiedzialności prawnej danej osoby ze względu na posiadanie przez nią mandatu parlamentarnego.

Highlight: Immunitet parlamentarny jest ważnym elementem ochrony niezależności władzy ustawodawczej.

Te informacje są kluczowe dla zrozumienia wewnętrznej organizacji parlamentu oraz mechanizmów chroniących niezależność posłów i senatorów.

Prezydent RP - wybory i odpowiedzialność

Na tej stronie omówiono kwestie związane z urzędem Prezydenta RP, w tym wybory prezydenckie oraz odpowiedzialność głowy państwa.

Wybory prezydenckie w Polsce charakteryzują się następującymi cechami:

• Bezpośrednie
• Powszechne
• Dwuturowe

Example: Prezydenci RP po 1989 roku:

• Wojciech Jaruzelski $1989-1990$
• Lech Wałęsa $1990-1995$
• Aleksander Kwaśniewski $1995-2005$
• Lech Kaczyński $2005-2010$
• Bronisław Komorowski $2010-2015$
• Andrzej Duda $od 2015$

Odpowiedzialność Prezydenta RP:

1. Konstytucyjna - ponoszona przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji RP, ustawy albo popełnienie przestępstwa.
2. Polityczna - możliwość odwołania głowy państwa z sprawowanego stanowiska.

Highlight: Przyczyny opróżnienia stanowiska prezydenta obejmują m.in. śmierć głowy państwa.

Prerogatywy Prezydenta RP:

• Inicjatywa ustawodawcza
• Weto ustawodawcze
• Występowanie z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego

Te informacje są kluczowe dla zrozumienia roli i kompetencji Prezydenta RP w polskim systemie politycznym.

Wybory prezydenckie i prerogatywy

System wyborów prezydenckich w Polsce opiera się na zasadach powszechności i bezpośredniości.

Definition: Prerogatywy to osobiste uprawnienia Prezydenta RP niewymagające kontrasygnaty.

Example: Do prerogatyw należą między innymi inicjatywa ustawodawcza i weto ustawodawcze.

Przyczyny opróżnienia urzędu prezydenta

Konstytucja przewiduje różne okoliczności mogące prowadzić do opróżnienia urzędu prezydenta.

Highlight: Główną przyczyną opróżnienia urzędu może być śmierć prezydenta lub jego rezygnacja.

Definition: Opróżnienie urzędu to sytuacja, w której urząd prezydenta zostaje zwolniony z przyczyn prawnych lub faktycznych.

Konstytucje Polski i zasady ustrojowe

Konstytucje Polski od 1791 do 1997 roku odzwierciedlają ewolucję ustroju państwa polskiego. Wszystkie polskie konstytucje chronologicznie to:

1. Konstytucja 3 maja $1791$ - monarchia konstytucyjna
2. Konstytucja marcowa $1921$ - republika parlamentarna
3. Konstytucja kwietniowa $1935$ - republika prezydencka
4. Konstytucja PRL $1952$ - republika parlamentarna
5. Konstytucja III Rzeczypospolitej $1997$ - republika parlamentarna

Highlight: Konstytucja RP z 1997 roku ustanawia Polskę jako demokratyczne państwo prawne, realizujące zasady sprawiedliwości społecznej.

Najważniejsze zasady ustrojowe Rzeczypospolitej Polskiej obejmują:

• Demokratyczne państwo prawne
• Unitarna forma państwa
• Zwierzchnictwo narodu
• Gwarancje praw i wolności jednostki
• Konstytucjonalizm
• Podział i równowaga władz
• Republikańska forma rządu
• Pluralizm
• Decentralizacja i samorządność
• Społeczna gospodarka rynkowa

Definition: Preambuła to uroczysty wstęp do aktu prawnego, w tym przypadku do Konstytucji RP.